Istnieje otoczka tajemnicy unosząca się ponad wszystkim, co jest związane z kulturą rdzennych mieszkańców Wysp Kanaryjskich. Podobnie, jak w przypadku innych dawnych kultur, dowiedzieliśmy się o nich ze starych kronik. Jednak pozostaje wiele niewiadomych, jeśli chodzi o wiedzę o społeczności zamieszkującej nasze wyspy przed ich konkwistą przez Królestwo Kastylii.
A to dlatego, że gdy pierwsze ekspedycję konkwisty dotarły do tych brzegów, Gran Canaria i cały archipelag leżał na obrzeżach poznanego do wówczas świata. Na tym samym skrawku oceanu, który nie wiadomo, czy miał gdzieś swój koniec. Wyspy stanowiły tak naprawdę przedsionek świata dla ekspedycji Kolumba i krok poprzedzający zażartą walkę między mocarstwami Europy, które dążyły do ekspansji poza kontynentem.
Z dala od wszystkich tych zagrożeń żyła rdzenna ludność Gran Canarii. Plemienna społeczność zajmująca się uprawą ziemi, wyznająca kult boga Acorán i skupiająca swe życie w strukturze zarządzanej przez grupę wysoko urodzonych pod dowództwem Guanarteme. Nie była to jednak społeczność typowo rolnicza. Zajmowali się też hodowlą zwierząt i rybołóstwem. Jednak uprawa ziemi stanowiła podstawę, a jęczmień podstawę ich pożywienia. Z niego wyrabiali pieczone i rozdrobnione gofio, które spożywano z produktami zbożowymi i z bobem.
Obecnie na Gran Canarii można zwiedzić gigantyczny nawis skalny Cenobio de Valerón. To zakątek pełen grot, w których przechowywano ziarna, zawieszony ponad rozległym wąwozem zupełnie, jakby unosił się w powietrzu. W czasach, gdy rabubunki piratów stały się powszechne, tubylcy przechowywali plony w bezpiecznych, niedostępnych miejscach, takich jak Cenobio.
Społeczność rdzennych kanaryjczyków skupiała się głównie wokół wielkich osad o półmiejskiej strukturze. Dziś można zobaczyć dobry tego przykład w Parku Archeologicznym Groty Malowideł w Gáldar. Zamieszkiwali również groty skalne i okrągłe domostwa zagłębione w ziemi, ze ścianami z kamienia i pokryciem z drewna.
Istniała silna hierarchia społeczna w ich świecie. Szlachetnie urodzeni dziedziczyli tytuły, zajmowali się gospodarką i kontrolowali ziemię i zwierzęta hodowlane. Na czele społeczności stał Guanarteme wraz z religijnym przywódcą zwanym Faycán, do którego należało odprawianie rytuałów religijnych. W kulcie religijnym ważną rolę odgrywały również Harimaguady, kobiety z wyższych sfer przygotowywane do tej roli już od dzieciństwa, które dzieliły obowiązki Faycána.
Rdzenni kanaryjczycy byli także rodem artystów rzemiosła. Wiele z ówczesnych technik pozostało w tradycji artystycznej wysp aż do dzisiaj. Zamieszkując wyspę wyrabiali szereg przedmiotów gospodarstwa domowego z gliny, jak również posążki bóstw, takich jak Ídolo de Tara. Zajmowali się koszykarstwem, pracą w kamieniu i w drewnie. Wyrabiali noże, produkty włókiennicze i dekorowali geometrycznymi figurami ściany grot skalnych lub słynne pintaderas. W Grocie Malowideł w Gáldar można zobaczyć najlepszy przykład malarstwa skalnego. Cała ta długa lista sztuk manualnych stanowi fundament, na którym powstała współczesna tradycja artystyczna wyspy.
Na Gran Canarii znaleźć można szeroki wybór sztuki rdzennych kanaryjczyków, w postaci malowideł o geometrycznych kształtach, naniesionych na kwadratowe, trójkątne i okrągłe kawałki gliny i obfitujące w czerwone, rdzawe i białe barwy. Na każdej wyspie archipelagu zetknąć się można tego typu ślady dawnych mieszkańców, wraz z legendami i otoczką tajemnicy, jaka im towarzyszy. Była to bowiem społeczność żyjąca w swoim własnym świecie, przywiązana do swych małych kontynentów pełnych bujnej przyrody.
![[] Dos visitantes observan las pintaderas de la Cueva Pintada de Gáldar](http://www.grancanaria.com/turismo/fileadmin/user_upload/_imported/GranCanaria_cueva3_02.jpg "Grota Malowideł")
Istnieje więź, która wciąż łączy nas z nimi. Poprzez rzemiosło artystyczne, rdzenne sporty tradycyjne wywodzące się z prastarych gier i zawodów, poprzez malowidła na ceramice, których motywy odzwierciedlone są nawet na chodnikach miejskich... pragniemy żyć w więzi z pierwotnymi mieszkańcami wyspy, którzy przmierzali te dobrze nam znane góry i wąwozy. Z tymi, którzy do dziś nas intrygują faktem, że nigdy nie dowiemy się o nich wszystkiego.
Bezpośrednia podróż do przeszłości na stronach Muzeum Kanaryjskiego:: www.elmuseocanario.com
